Διεπιστημονική καλλιτεχνική έρευνα από Έλληνες ερευνητές στη Βιέννη της Αυστρίας έλαβε διεθνή αναγνώριση και παγκόσμια προβολή. Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας είναι ο Χρήστος Μαράντος, πιανίστας κλασικής και σύγχρονης μουσικής, που διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Παραστατικής Τέχνης Βιέννης (mdw), και η αρχιτέκτονας μηχανικός Εφηλένα Μπασέτα (απόφοιτος ΕΜΠ), ερευνήτρια στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Πολυτεχνείου Βιέννης (TU Wien).
Η έρευνά τους «Trans-bodied Knowledge» (Δια-σωματική γνώση) πραγματοποιείται στο Πολυτεχνείο της Βιέννης, όπου έχει λάβει χρηματοδότηση για τρία χρόνια εκτενούς καλλιτεχνικής έρευνας από τον μεγαλύτερο εθνικό επιστημονικό χρηματοδοτικό οργανισμό της Αυστρίας (FWF), ο οποίος πρωτοπορεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προωθώντας όχι μόνο την επιστήμη αλλά και την τέχνη μέσω του χρηματοδοτικού του προγράμματος PEEK (Arts-Based Research Program). Το καλλιτεχνικό αυτό ερευνητικό πρότζεκτ, όπως κάνουν γνωστό οι ερευνητές, υποστηρίζει τη σημασία της σιωπηλής γνώσης (tacit knowledge) στη σημερινή κοινωνία, η οποία μεταδίδεται μέσω εμπειριών, και συγκεκριμένα εστιάζει στις απτικές αισθήσεις, π.χ. κιναισθησία, και ακοή.
Η έρευνα έχει διπλή δράση:
α) να διευρύνει, μέσω καλλιτεχνικών μεθόδων, την εκπαίδευση των αρχιτεκτόνων στην αντίληψη του χώρου, και
β) μέσω παραστάσεων (performances) να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τη σημασία όλων των αισθήσεων.
Το αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής δραστηριότητάς τους, στο πλαίσιο του πρότζεκτ, αναγνωρίστηκε ως ένα από τα πιο καινοτόμα στην εκπαίδευση σε εθνικό επίπεδο στην Αυστρία. Για τον λόγο αυτό εκτίθεται σε μορφή βίντεο στο Innovation Lab του αυστριακού περιπτέρου της παγκόσμιας έκθεσης (World Expo), που λαμβάνει χώρα στην Οσάκα της Ιαπωνίας μέχρι τον Οκτώβριο του 2025 και αναμένεται να προσελκύσει 28 εκατομμύρια επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Οι δύο Έλληνες ερευνητές επισκέφτηκαν τον Απρίλιο την World EXPO της Ιαπωνίας και παρουσίασαν την έρευνά τους σε άλλα επιστημονικά και ερευνητικά κέντρα στο Τόκιο, το Κιότο και τη Χιροσίμα. Οι μελλοντικές δράσεις του πρότζεκτ περιλαμβάνουν καλλιτεχνικές εκθέσεις και παραστάσεις με χρήση πολλαπλών μέσων (multimedia) εντός και εκτός Αυστρίας, καθώς συνεργάτες του πρότζεκτ βρίσκονται σε χώρες όπως η Ιταλία, η Αμερική, η Εσθονία και η Ισπανία.
«Η συμμετοχή της καλλιτεχνικής έρευνάς μας στο αυστριακό περίπτερο της μεγαλύτερης έκθεσης παγκοσμίως είναι μία πολύ μεγάλη επιτυχία και αναγνώριση της πορείας μας. Επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα της καλλιτεχνικής έρευνας (artistic research) γενικότερα, ένα πεδίο σχετικά καινούριο στον ακαδημαϊκό κόσμο, που έχει στόχο τη δημιουργία νέας γνώσης για την κοινωνία μέσα από καλλιτεχνικές πρακτικές» δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής Χρήστος Μαράντος. «Ιδιαίτερα, όπως τονίζει, όταν η έρευνα συνδυάζει την επιστήμη με την τέχνη, όπως στην περίπτωσή μας, τα οφέλη στη γνώση είναι ακόμη περισσότερα. Η Αυστρία, ως πρωτοπόρα στη χρηματοδότηση της καλλιτεχνικής έρευνας, τίμησε την πρότασή μας με χρηματοδότηση από τον Αυστριακό Επιστημονικό Οργανισμό (FWF/PEEK) και με την παρουσίασή της στην EXPO της Οσάκα το 2025. Ευχόμαστε ολόψυχα να μπορέσουμε να συνεργαστούμε και με τους ελληνικούς θεσμούς στο μέλλον, συμβάλλοντας στην προώθηση της καλλιτεχνικής έρευνας στη χώρα μας και να την παρουσιάσουμε σε εκθέσεις και διοργανώσεις παγκοσμίου βεληνεκούς.»
«Η έρευνά μας δεν σταμάτησε στην EXPO της Ιαπωνίας. Τα πέντε φορετά αντικείμενα (wearables) που επιδρούν στον τρόπο που ο χρήστης κινείται στον χώρο και παρουσιάσαμε στην EXPO ξαναπήραν ζωή χάρη σε νέους φοιτητές αρχιτεκτονικής του TU Wien, οι οποίοι τα οικειοποιήθηκαν και εξερεύνησαν τις δυναμικές τους στον χώρο· αρχικά σε αόριστο περιβάλλον και στη συνέχεια σε συγκεκριμένο τόπο» εξηγεί μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η ερευνήτρια Εφηλένα Μπασέτα συμπληρώνοντας ότι «Ο συνδυασμός των σωματικών εμπειριών από τις πέντε διαφορετικές κινησιακές δυναμικές και τις πέντε χωρικές ιδιότητες οδήγησε στη δημιουργία πέντε μικρού μήκους πολυμεσικών (multimedia) περφόρμανς. Οι περφόρμανς αυτές συμπεριλάμβαναν διαδραστικά, απτά αντικείμενα και βίντεο που δημιουργήθηκαν από τους φοιτητές με τη χρήση ψηφιακών και αναλογικών μέσων, καθώς και ζωντανή μουσική στο πιάνο, συνδυασμένη με αναλογικούς και ψηφιακούς ήχους». Όπως τονίζει: «Η θέση και η κίνηση των θεατών μέσα στο θέατρο είχαν επιμεληθεί από τους συντελεστές, οδηγώντας τους σε ένα ταξίδι που ενεργοποιούσε ταυτόχρονα πολλές αισθήσεις πέρα από την όραση, όπως η αφή, η ακοή, η κιναισθησία και η όσφρηση. Ο ενθουσιασμός του κοινού ενίσχυσε την άποψή μας ότι οι άνθρωποι της σύγχρονης κοινωνίας αποζητούν συλλογικές εμπειρίες στον φυσικό χώρο, καθώς αυτές λειτουργούν ως εξισορρόπηση της εκτεταμένης καθημερινής παρουσίας μας στον ψηφιακό χώρο του διαδικτύου και των οθονών. Σε αυτό το πλαίσιο, τα επόμενα δύο χρόνια της έρευνάς μας, στόχος μας είναι, μέσα από νέες δράσεις, να πυροδοτήσουμε ουσιαστικές πολυαισθητηριακές (multisensorial) συλλογικές εμπειρίες που θα χαραχτούν στη μνήμη του κοινού και θα το προκαλέσουν να αναρωτηθεί για τον ρόλο και τη σωστή χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στην εποχή μας.»
ΑΠΕ-ΜΠΕ
