Η κυβέρνηση της Ιταλίας υπονόμευσε σημαντικά το κράτος δικαίου κάνοντας αλλαγές στο δικαστικό σώμα και επέδειξε «μεγάλη δυσανεξία στην κριτική των μέσων ενημέρωσης», σε ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της εντεινόμενης «δημοκρατικής ύφεσης» της Ευρώπης, σύμφωνα με έναν συνασπισμό ομάδων για τις πολιτικές ελευθερίες.
Σε έκθεση της, η Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) αναφέρει ότι η Ιταλία είναι μία από τις πέντε «χώρες αποδομητές» – μαζί με τη Βουλγαρία, την Κροατία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία – που «υπονομεύουν σκόπιμα το κράτος δικαίου σε όλες σχεδόν τις πτυχές του».
Στην Ουγγαρία, που από καιρό έχει ταξινομηθεί ως «εκλογική απολυταρχία», οι ερευνητές εντόπισαν «σημαντική οπισθοδρόμηση» του κράτους δικαίου το 2024. Η πίεση στις μη κυβερνητικές ομάδες και τα μέσα ενημέρωσης εντάθηκε μετά την έναρξη λειτουργίας του γραφείου προστασίας της κυριαρχίας της Ουγγαρίας, το οποίο έχει ευρείες εξουσίες για τη διερεύνηση Ούγγρων που δραστηριοποιούνται στη δημόσια ζωή.
«Η δημοκρατική ύφεση της Ευρώπης έχει βαθύνει το 2024», αναφέρει η Liberties σε ανακοίνωσή της. Η έκθεση, η οποία κοινοποιήθηκε στον Guardian πριν από τη δημοσίευση της, υπογραμμίζει τα δικαστικά συστήματα που υπόκεινται σε πολιτική χειραγώγηση, την αδύναμη επιβολή του νόμου κατά της διαφθοράς, την υπερβολική χρήση των ταχέων νομοθετικών διαδικασιών, την παρενόχληση των δημοσιογράφων και τους αυξανόμενους περιορισμούς στις ειρηνικές διαμαρτυρίες. «Χωρίς αποφασιστική δράση, η ΕΕ κινδυνεύει με περαιτέρω διάβρωση της δημοκρατίας», καταλήγει η έκθεση, η οποία συντάχθηκε από 43 οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε 21 κράτη μέλη της ΕΕ.
Η Liberties ξεκίνησε την ετήσια άσκηση το 2019 για να συμπληρώσει τις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως βαρόμετρο για την υγεία των δημοκρατιών της ΕΕ.
«Ανησυχητική η επιμονή των παραβιάσεων του κράτους δικαίου σε ολόκληρη την ΕΕ»
Οι έξι εκθέσεις της ΜΚΟ έδειξαν «την ανησυχητική επιμονή των παραβιάσεων του κράτους δικαίου σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση», δήλωσε ο Βίκτορ Καζάι, ανώτερος εμπειρογνώμονας για το κράτος δικαίου στο Liberties. «Όλες οι θεμελιώδεις πτυχές του κράτους δικαίου αντιμετώπισαν όλο και πιο σοβαρά προβλήματα τα τελευταία χρόνια», πρόσθεσε, ενώ οι προσπάθειες της ΕΕ να αντιστρέψει την τάση ήταν «απογοητευτικά περιορισμένες».
«Η πιο ανησυχητική κατηγορία χωρών» ήταν οι «αποδομητές», είπε ο Καζάι, αναφερόμενος σε κυβερνήσεις που πήραν μέτρα για την υπονόμευση του κράτους δικαίου.
Στην Ιταλία, οι ερευνητές υπογράμμισαν πώς η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι είχε συντάξει προτάσεις για να δώσει «απεριόριστες εξουσίες» στο υπουργείο Δικαιοσύνης επί των εισαγγελέων, γεγονός που θα αύξανε τον πολιτικό έλεγχο του δικαστικού σώματος. Οι Ιταλοί συνεργάτες επισήμαναν επίσης «πρωτοφανή επίπεδα παρέμβασης στα δημόσια μέσα ενημέρωσης», όπως η ακύρωση του «αντιφασιστικού μανιφέστου» του συγγραφέα Αντόνιο Σκουράτι και η πειθαρχική υπόθεση που άνοιξε εναντίον του οικοδεσπότη της εκπομπής talk show στην οποία επρόκειτο να παρουσιαστεί η ομιλία του Σκουράτι.
Στη Βουλγαρία, η έκθεση εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο ξεκίνησαν έρευνες κατά της διαφθοράς εναντίον επιφανών πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης, ενώ συνεχίστηκαν μακροχρόνια προβλήματα – όπως η ρίψη οικοδομικών αποβλήτων στο δήμο της Σόφιας.
Στη Σλοβακία, ανησυχία προκάλεσαν πολλές αλλαγές που εισήγαγε η κυβέρνηση του εθνικιστή λαϊκιστή Ρόμπερτ Φίκο, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης του γραφείου του κεντρικού εισαγγελέα και ενός νομοσχεδίου για τους ξένους πράκτορες «ρωσικού τύπου». Σύμφωνα με αυτό τον νόμο, κάθε ΜΚΟ που λαμβάνει περισσότερα από 5.000 ευρώ από το εξωτερικό θα πρέπει να φέρει την ετικέτα της «οργάνωσης υποστηριζόμενης από το εξωτερικό».
Στην Κροατία, η ακεραιότητα του δικαστικού συστήματος αμφισβητήθηκε μετά την ανάδειξη του Ιβάν Τούρουντιτς στη θέση του Γενικού Εισαγγελέα, ενός δικαστή με στενούς δεσμούς με το κυβερνών κόμμα της Κροατικής Δημοκρατικής Ένωσης (HSZ).
Στη Ρουμανία, οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές έδειξαν ότι μία επιτυχημένη εκστρατεία στο TikTok μπορεί να δώσει σε έναν άσημο υπερεθνικιστή την πρωτιά στις εκλογές, ενώ ένα νομοσχέδιο για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δημόσιας τηλεόρασης και ραδιοφωνίας λιμνάζει στο κοινοβούλιο από το 2021.
Οι «δημοκρατίες-πρότυπα» επίσης αντιμετωπίζουν προβλήματα
Οι συντάκτες της έκθεσης προειδοποίησαν επίσης ότι οι «δημοκρατίες-πρότυπα», συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Γερμανίας, στη βορειοδυτική Ευρώπη δεν είναι απρόσβλητες από τα προβλήματα.
Στη Γαλλία, οι ερευνητές προειδοποίησαν για την αυξανόμενη χρήση του άρθρου 49.3 για την προώθηση αποφάσεων χωρίς ψηφοφορία, καθώς και για τους αυξανόμενους περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης, που θεσπίστηκαν πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού ή για την αντιμετώπιση των ξένων παρεμβάσεων.
Στη Γερμανία, οι ερευνητές επαίνεσαν τους αυστηρότερους κανόνες που έχουν σχεδιαστεί για την καταπολέμηση της πρακτικής «περιστρεφόμενων θυρών», όπου ανώτεροι αξιωματούχοι αναλάμβαναν θέσεις εργασίες σε τομείς που μέχρι πρότινος ρύθμιζαν.
Ωστόσο, εξέφρασαν ανησυχίες για «υπερβολικές και δυσανάλογες» αντιδράσεις σε φιλοπαλαιστινιακές εκδηλώσεις, συμπεριλαμβανομένης της λογοκρισίας φιλοπαλαιστινιακών φωνών. Τον περασμένο Απρίλιο η αστυνομία έκλεισε ένα τριήμερο παλαιστινιακό συνέδριο στο Βερολίνο, φοβούμενη ότι θα έδινε βήμα σε αντισημιτικές απόψεις.
Η ΜΚΟ καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κρατήσει πιο αυστηρή στάση στην επιτήρηση των κρατών μελών και να επιταχύνει τη νομική δράση για παραβιάσεις του κράτους δικαίου.
Με πληροφορίες από Guardian
