Άγγελος Φραγκάκης δήμαρχος Χάλκης: «Μην φοβάστε να ονειρευτείτε μεγάλα και ριζοσπαστικά έργα»
Στο Αιγαίο, ένα μικρό νησί ξεχωρίζει. Όχι μόνο για τη φυσική του ομορφιά, αλλά και για την οικολογική του ευαισθησία. Δεν είναι απλά ένα ήσυχο καταφύγιο με καθαρά νερά και γραφικά σοκάκια. Είναι και ένα φωτεινό παράδειγμα βιώσιμης ανάπτυξης και περιβαλλοντικής συνείδησης.
Αυτό το νησί είναι η Χάλκη, μια ζωντανή απόδειξη ότι η αειφορία μπορεί να ανθίσει ακόμη και σε τόπους μικρούς… Σε αυτό λοιπόν το απομακρυσμένο κομμάτι της Ελλάδας, οι κάτοικοι και οι τοπικές αρχές, μαζί με τη στήριξη της πολιτείας και της Ευρώπης, κατάφεραν να συνδυάσουν την παράδοση με την καινοτομία, τη φύση με την τεχνολογία. Η Χάλκη, με την πράσινη μετάβαση, την ψηφιακή αναγέννηση και την ενεργειακή αυτονομία, αποτελεί σήμερα έναν φάρο ελπίδας και πρότυπο για το μέλλον.
Εκεί η αειφορία δεν είναι απλώς λέξη, είναι τρόπος ζωής. Όλα ξεκίνησαν με ένα όραμα: να κάνει ένα βήμα μπροστά, και να αποτελέσει το φωτεινό παράδειγμα για τα μικρά νησιά που θέλουν ν’ αλλάξουν τον κόσμο χωρίς να χάσουν την ταυτότητά τους.
Σήμερα έχουμε τη χαρά να «φιλοξενούμε» στη «Ροδιακή» τον δήμαρχο Χάλκη,ς Άγγελο Φραγκάκη, έναν άνθρωπο που με όραμα και αποφασιστικότητα έχει οδηγήσει το νησί σε σημαντικές επιτυχίες.
Μέσα από τη συζήτηση μαζί του, μάθαμε, όχι μόνο για τα βήματα που έγιναν και τις προκλήσεις που υπήρχαν, αλλά και για την ανθρώπινη πλευρά αυτής της προσπάθειας, τις στιγμές που συγκίνησαν, την τοπική κοινωνία που συμμετείχε ενεργά, και το όραμα για το μέλλον της Χάλκης.
Ακολουθεί η συνέντευξη:
Κύριε Φραγκάκη, θα λέγαμε ότι το νησί σας η Χάλκη, γράφει… ιστορία στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και αποσπά το ένα μετά το άλλο τα βραβεία. Θα θέλατε να μας περιγράψετε συνοπτικά τις μεγαλύτερες επιτυχίες που έχει καταγράψει;
Πράγματι, η Χάλκη γράφει ιστορία στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και η επιτυχία του νησιού εκτείνεται πολύ πέρα από τη διαχείριση των απορριμμάτων. Θα μπορούσα να συνοψίσω τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές μας επιτυχίες στους ακόλουθους τομείς:
Η Χάλκη έχει αναδειχθεί σε πρότυπο ως το πρώτο GR-eco Island στην Ελλάδα, μια πρωτοβουλία που αγκαλιάστηκε από την Πολιτεία και τους κατοίκους. Η πιο εμβληματική δράση μας είναι η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκού πάρκου 1 MW. Ο στόχος μας δεν είναι απλώς η παραγωγή ενέργειας, αλλά η επίτευξη ενεργειακής αυτονομίας και η μείωση του ενεργειακού κόστους για τους κατοίκους, συμβάλλοντας καθοριστικά στην κλιματική προστασία. Αυτή η προσπάθεια απέσπασε την πρώτη θέση στην κατηγορία «Προστασία του Κλίματος» στα Innovation in Politics Awards 2025 και το Bravo Sustainability Award 2022.
Παράλληλα με την ενεργειακή μετάβαση, προωθήσαμε τον ριζικό ψηφιακό μετασχηματισμό του νησιού. Αυτό περιλαμβάνει την αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών και την παροχή νέων, σύγχρονων υπηρεσιών στους πολίτες, καθιστώντας τη Χάλκη ένα «έξυπνο» και βιώσιμο νησί, όπου η τεχνολογία λειτουργεί ως μοχλός για τη βελτίωση της καθημερινότητας και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Επιπλέον, το όραμά μας είναι η βιώσιμη ανάπτυξη που σέβεται την πλούσια βιοποικιλότητα του Αιγαίου. Επενδύουμε σε δράσεις που μειώνουν το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα συνολικά, όπως η προώθηση της ηλεκτροκίνησης (π.χ. παροχή ηλεκτρικών οχημάτων για τις δημόσιες υπηρεσίες) και η προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων που μας περιβάλλουν, καθώς η διατήρηση της φυσικής μας κληρονομιάς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μέλλον του νησιού. Ουσιαστικά, η μεγαλύτερη επιτυχία μας είναι η μετατροπή της Χάλκης σε ένα ζωντανό πρότυπο αειφορίας, αποδεικνύοντας ότι τα μικρά νησιά μπορούν να ηγηθούν της πράσινης μετάβασης στην Ευρώπη.
Τι σημαίνει προσωπικά για εσάς αυτή η αναγνώριση και τα βραβεία που πήρε το νησί;
Για μένα προσωπικά, αυτή η αναγνώριση και τα βραβεία που λάβαμε για τη διαχείριση των απορριμμάτων, αλλά και για το σύνολο της περιβαλλοντικής μας προσπάθειας, έχουν βαθύ και πολλαπλό νόημα. Καταρχάς, αποτελούν την ηθική δικαίωση για τη συλλογική προσπάθεια. Δεν είναι απλώς βραβεία του δήμου ή της δημοτικής αρχής, είναι βραβεία για τους ίδιους τους κατοίκους της Χάλκης. Είναι η αναγνώριση του ότι ένα μικρό νησί, με περιορισμένους πόρους, μπορεί να υιοθετήσει και να εφαρμόσει επιτυχώς πρωτοποριακά ευρωπαϊκά πρότυπα, αφήνοντας πίσω παθογένειες δεκαετιών.
Δεύτερον, τα βραβεία ενισχύουν το όραμα και την αποστολή μας. Δείχνουν ότι ο δρόμος που επιλέξαμε αυτός της αειφορίας, της πράσινης μετάβασης και του “GR-eco Island”, είναι ο σωστός. Η Χάλκη γίνεται πλέον ένα πρότυπο όχι μόνο για άλλα μικρά νησιά του Αιγαίου, αλλά και για την Ευρώπη, αποδεικνύοντας ότι η περιβαλλοντική ευθύνη και η βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι εφικτή, ανεξάρτητα από το μέγεθος.
Τέλος, η αναγνώριση αυτή αποτελεί μια δέσμευση για το μέλλον. Μας δίνει δύναμη και κίνητρο να συνεχίσουμε με μεγαλύτερη ένταση, όχι μόνο στη διαχείριση των απορριμμάτων, αλλά και στην επέκταση των δράσεών μας σε όλους τους τομείς της περιβαλλοντικής προστασίας, της ηλεκτροκίνησης και της ενεργειακής αυτονομίας, διασφαλίζοντας ένα καλύτερο, καθαρότερο και πιο βιώσιμο μέλλον για τις επόμενες γενιές της Χάλκης. Είναι, εν ολίγοις, η επιβεβαίωση ότι η σκληρή δουλειά και η πίστη στον στόχο φέρνουν καρπούς.
Ποια ήταν τα βασικά βήματα που οδήγησαν στο να φτάσει το νησί σας σε αυτό το επίπεδο;
Το να φτάσει η Χάλκη σε αυτό το επίπεδο περιβαλλοντικής πρωτοπορίας και να γίνει πρότυπο GR-eco Island, δεν ήταν αποτέλεσμα μίας μόνο ενέργειας, αλλά ενός συστηματικού και πολυδιάστατου σχεδιασμού που βασίστηκε σε μία αλληλουχία βασικών βημάτων.
Το πρώτο και κρισιμότερο βήμα ήταν η υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου οράματος και στρατηγικής για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση του νησιού. Αυτό το όραμα ενσωματώθηκε στην πρωτοβουλία “GR-eco Island” και έδωσε κατεύθυνση σε όλες τις μετέπειτα δράσεις, με τη διαχείριση των απορριμμάτων, την πράσινη ενέργεια και τον ψηφιακό μετασχηματισμό να αντιμετωπίζονται ως αλληλένδετα κομμάτια ενός ενιαίου παζλ. Ακολούθησε η διασφάλιση υποδομών και χρηματοδότησης, όπου καταφέραμε να εξασφαλίσουμε την απαραίτητη στήριξη από την Πολιτεία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και στρατηγικούς χορηγούς.
Αυτό μας επέτρεψε να υλοποιήσουμε κρίσιμες υποδομές, όπως η εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού πάρκου 1 MW για την ενεργειακή αυτονομία. Παράλληλα, προωθήσαμε την ηλεκτροκίνηση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό των υπηρεσιών του δήμου, καθιστώντας τη Χάλκη ένα «έξυπνο» και λειτουργικό νησί. Τέλος, το καθοριστικότερο βήμα ήταν η ενεργοποίηση και ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, καθώς κανένα πρόγραμμα δεν μπορεί να πετύχει χωρίς την ενεργή συμμετοχή των κατοίκων. Δώσαμε μεγάλη έμφαση στην ενημέρωση, μετατρέποντας τους πολίτες σε συνεργάτες της προσπάθειας. Η αλλαγή της περιβαλλοντικής κουλτούρας και η υιοθέτηση των νέων πρακτικών από την τοπική κοινωνία ήταν το καθοριστικό στοιχείο που έφερε το νησί σε αυτό το υψηλό επίπεδο αναγνώρισης.
Ποιες καινοτόμες πρακτικές εφαρμόζονται στη Χάλκη όσον αφορά τη διαχείριση των απορριμμάτων και πώς επηρέασαν την καθημερινότητα των κατοίκων;
Οι καινοτόμες πρακτικές διαχείρισης απορριμμάτων που εφαρμόζονται στη Χάλκη έχουν επιφέρει σημαντική βελτίωση στο περιβάλλον και την ποιότητα ζωής του νησιού. Η επιτυχία αυτών των πρακτικών έχει επηρεάσει θετικά την καθημερινότητα των κατοίκων μέσω της περιβαλλοντικής αναβάθμισης, της βελτίωσης της δημόσιας υγείας και της αισθητικής ανανέωσης του νησιού. Συνοψίζοντας, γίνεται σωστότερη διαχείριση των απορριμμάτων καθώς μεταφέρονται και επεξεργάζονται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές που ορίζονται από το ΕΣΔΑ (Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων), το ΠΕΣΔΑ (Περιφερειακό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων) και το ΤΟΣΔΑ (Τοπικό Σχέδιο Διαχείρισης Απορριμμάτων).
Πόσο δύσκολο ήταν να υλοποιηθούν αυτές οι πρακτικές, δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τα μικρά νησιά σε θέματα περιβάλλοντος;
Η υλοποίηση καινοτόμων περιβαλλοντικών πρακτικών σε μικρά νησιά, όπως στη Χάλκη, ήταν ιδιαίτερα δύσκολη λόγω των μοναδικών προκλήσεων της νησιωτικότητας, με κυριότερες το αυξημένο κόστος μεταφοράς του υπολείμματος και των ανακυκλώσιμων υλικών στην ηπειρωτική χώρα (λόγω γεωγραφικού αποκλεισμού), την έλλειψη επαρκών τοπικών υποδομών και τεχνογνωσίας, και τον μεγάλο φόρτο που προκαλεί ο εποχικός τουρισμός στους περιορισμένους πόρους. Ωστόσο, οι πρακτικές αυτές υλοποιήθηκαν χάρη στην ισχυρή πολιτική βούληση, την εξασφάλιση εξωτερικής χρηματοδότησης και την ενεργό συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
Πώς ανταποκρίθηκε η τοπική κοινωνία στις αλλαγές και τα νέα μέτρα για την ανακύκλωση και τη μείωση των απορριμμάτων;
Η τοπική κοινωνία της Χάλκης ανταποκρίθηκε στις αλλαγές και τα νέα μέτρα για τη διαχείριση των απορριμμάτων εξαιρετικά θετικά και υποδειγματικά, αποτελώντας τον βασικό παράγοντα επιτυχίας του προγράμματος. Οι κάτοικοι αγκάλιασαν το σύστημα και συμμετείχαν ενεργά στις νέες διαδικασίες, παρουσιάζοντας υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης, κυρίως λόγω της άμεσης συνειδητοποίησης του περιβαλλοντικού οφέλους για το νησί τους. Αυτή η ενισχυμένη περιβαλλοντική συνείδηση και η στενή συνεργασία με τις τοπικές αρχές μετέτρεψε τη Χάλκη σε ένα πρότυπο κοινωνικής ευθύνης και επιτυχημένης εφαρμογής των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας.
Ποιες στιγμές κατά τη διάρκεια αυτής της προσπάθειας σάς έχουν συγκινήσει ή σας έχουν μείνει αξέχαστες;
Η στιγμή που το νησί μας βραβεύτηκε με την πρώτη θέση στα Innovation in Politics Awards 2025 για την «Προστασία του Κλίματος» και ανακηρύχθηκε “GR-eco Island” ήταν μια κορυφαία στιγμή. Το να αναγνωρίζεται η Χάλκη, ένα μικρό νησί του Αιγαίου, ως παγκόσμιο πρότυπο για την πράσινη μετάβαση και την ενεργειακή αυτονομία, μας γέμισε περηφάνια και επιβεβαίωσε ότι η προσπάθεια τόσων χρόνων είχε αποδώσει καρπούς σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η αναγνώριση έφερε το νησί μας στον χάρτη της βιώσιμης ανάπτυξης.
Πώς νιώθετε βλέποντας την τοπική κοινωνία να αλλάζει και να γίνεται πιο ενεργή σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος;
Πράγματι, το να αλλάξει μια κλειστή, νησιωτική κοινωνία και να ηγηθεί σε τόσο σοβαρά θέματα προστασίας του περιβάλλοντος δεν είναι εύκολο, αλλά είναι απόλυτα εφικτό όταν πληρούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις. Η πρώτη και κρισιμότερη είναι η δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης και η μετατροπή του οράματος σε κοινή υπόθεση. Δεν επιβάλαμε απλώς αλλαγές, αλλά εξηγήσαμε με διαφάνεια τον λόγο που έπρεπε να γίνουν: ότι αφορούν το μέλλον του ίδιου του νησιού και την ποιότητα ζωής των παιδιών μας. Δώσαμε μεγάλη έμφαση στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση, ξεκινώντας από τα σχολεία, ώστε οι νέες γενιές να γίνουν οι πρωταγωνιστές.
Η δεύτερη προϋπόθεση ήταν η παροχή πρακτικών εργαλείων και κινήτρων. Δεν ζητήσαμε από τους κατοίκους να κάνουν κάτι δύσκολο, αλλά υιοθετήσαμε λύσεις όπως η ηλεκτροκίνηση και ο ψηφιακός μετασχηματισμός που βελτιώνουν την καθημερινότητά τους. Επίσης, η σύνδεση της πράσινης μετάβασης με την ενεργειακή αυτονομία και τη μείωση του κόστους ρεύματος λειτούργησε ως ισχυρό πρακτικό κίνητρο. Τέλος, η τρίτη προϋπόθεση ήταν η συνέπεια και η συνέχεια από πλευράς του δήμου. Όταν οι κάτοικοι είδαν ότι οι δεσμεύσεις μας γίνονται πράξη , με την εγκατάσταση του φωτοβολταϊκού πάρκου και την βράβευση του νησιού ως “GR-eco Island”, αισθάνθηκαν περηφάνια και υιοθέτησαν τις πρακτικές ως κοινωνική υποχρέωση. Η νησιωτική μας κοινωνία, ακριβώς επειδή είναι κλειστή και αλληλένδετη, όταν πειστεί για την αναγκαιότητα ενός στόχου, τον αγκαλιάζει ολόψυχα και γίνεται παράδειγμα προς μίμηση.
Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε σε άλλους δήμους και νησιά που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις;
Το μήνυμα που θα ήθελα να στείλω σε όλους τους δήμους, ιδιαίτερα στα νησιά και τις απομακρυσμένες περιοχές που αντιμετωπίζουν παρόμοιες περιβαλλοντικές προκλήσεις, είναι σαφές και αισιόδοξο: Η αλλαγή είναι εφικτή, ανεξάρτητα από το μέγεθος και τους πόρους σας.
Πρέπει να ξεχάσουμε τη λογική του «είμαστε μικροί και δεν μπορούμε». Το μέγεθος της πρόκλησης είναι αντιστρόφως ανάλογο του μεγέθους του οράματος. Μην φοβάστε να ονειρευτείτε μεγάλα και ριζοσπαστικά έργα. Υιοθετήστε μια ολιστική προσέγγιση , μην βλέπετε τη διαχείριση απορριμμάτων, την ενέργεια και τον ψηφιακό μετασχηματισμό ως μεμονωμένα προβλήματα, αλλά ως αλληλένδετα κομμάτια μιας ενιαίας, πράσινης στρατηγικής.
Το κλειδί της επιτυχίας βρίσκεται σε δύο άξονες: Συνεργασία και Συμμετοχή. Αναζητήστε στρατηγικούς συμμάχους, είτε πρόκειται για την Πολιτεία, την Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε για τον ιδιωτικό τομέα. Και κυρίως, ενεργοποιήστε την τοπική σας κοινωνία. Δείξτε στους πολίτες σας ότι οι περιβαλλοντικές πρακτικές δεν είναι μόνο μια υποχρέωση, αλλά μια ευκαιρία για καλύτερη ποιότητα ζωής, για εξοικονόμηση πόρων και για περηφάνια. Η αλλαγή κουλτούρας είναι το πιο ισχυρό εργαλείο που διαθέτετε. Εάν το καταφέραμε εμείς στη Χάλκη, μπορείτε να το καταφέρετε και εσείς. Ηγείστε, εμπνεύστε και αποδείξτε ότι τα νησιά μπορούν να γίνουν οι πρωταθλητές της πράσινης μετάβασης στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
