Η προοπτική της ανοικοδόμησης των σπιτιών, των επιχειρήσεων και όλων των θεσμών και υπηρεσιών που απαιτούνται για την επιστροφή στην κανονική ζωή στη Γάζα είναι αποθαρρυντική από κάθε άποψη: ο ΟΗΕ εκτιμά ότι οι ζημιές ανέρχονται στα 70 δισεκατομμύρια δολάρια.
Όπως αναλύει εμπειρογνώμονας σε θέματα ασφάλειας στη Μέση Ανατολή από το King’s College του Λονδίνου: «Είναι χειρότερο από το να ξεκινάς από το μηδέν – εδώ δεν ξεκινάς από την άμμο, ξεκινάς από τα ερείπια».
Το επίπεδο καταστροφής στη Λωρίδα της Γάζας «είναι τώρα περίπου 84%. Σε ορισμένα μέρη της Γάζας, όπως στην πόλη της Γάζας, φτάνει ακόμη και το 92%», λέει ειδικός εκπρόσωπος του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστινίους.
Η καταστροφή έχει δημιουργήσει τεράστιες ποσότητες ερειπίων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του BBC με βάση πρόσφατα δορυφορικά δεδομένα υπολογίζουν ότι μπορεί να υπάρχουν πάνω από 60 εκατομμύρια τόνοι ερειπίων που περιμένουν να καθαριστούν στη Γάζα.
Οποιαδήποτε διαδικασία ανασυγκρότησης μετά τον πόλεμο πρέπει να ξεκινήσει με τον καθαρισμό των υπολειμμάτων του πολέμου.
Τα πολλά εκατομμύρια τόνοι ερειπίων που τώρα καλύπτουν τη Λωρίδα της Γάζας δεν είναι μόνο σωροί από μπετόν και στριμμένα μέταλλα. Περιέχουν επίσης ανθρώπινα λείψανα και βόμβες που δεν έχουν εκραγεί.
Νερό και αποχέτευση
Το καθαρό νερό είναι μια άμεση ανάγκη για τους κατοίκους της Γάζας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Unicef, περισσότερο από το 70% των 600 εγκαταστάσεων ύδρευσης και αποχέτευσης της περιοχής έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί από τον πόλεμο που ξεκίνησε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Μετά την πρόσφατη ανακοίνωση της κατάπαυσης του πυρός, Ισραηλινοί στρατιώτες πόζαραν μπροστά από ένα εργοστάσιο επεξεργασίας λυμάτων στην πόλη της Γάζας που είχε πυρποληθεί. Η ζημιά προκλήθηκε λίγο πριν η ισραηλινή στρατιωτική δύναμη αποσυρθεί από μια θέση κοντά σε αυτή την υποδομή.
Η επεξεργασία των λυμάτων είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη της συσσώρευσης λυμάτων και της εξάπλωσης ασθενειών. Οι γιατροί έχουν δηλώσει ότι η Γάζα έχει υψηλά ποσοστά ασθενειών, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν το θάνατο παιδιών, και κίνδυνο χολέρας σε ορισμένες περιοχές.
Σε δορυφορικές εικόνες, είναι εμφανείς οι ζημιές στους βιολογικούς πύργους του σταθμού επεξεργασίας λυμάτων Sheikh Ejleen, οι οποίοι είναι τα κύρια στοιχεία που χρησιμοποιούνται για την επεξεργασία των λυμάτων.
Από την αρχή του πολέμου, οι επισκευές έχουν παρεμποδιστεί σε μεγάλο βαθμό από τον άμεσο κίνδυνο των ισραηλινών αεροπορικών και πυροβολικών επιθέσεων και την έλλειψη εργαλείων. Ορισμένες εγκαταστάσεις έχουν δεχτεί ξανά επιθέσεις μετά την επισκευή τους.
Ο IDF δήλωσε ότι οι ενέργειές του «βασίζονται σε στρατιωτική αναγκαιότητα και είναι σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο», καθώς προσπαθεί να αποτρέψει τη Χαμάς από το να «απειλεί τους πολίτες του Ισραήλ».
Εκτός από τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων, η Γάζα διαθέτει ξεχωριστά εργοστάσια που παρέχουν καθαρό πόσιμο νερό και τα οποία έχουν επίσης υποστεί σημαντικές ζημιές.
Δορυφορικές εικόνες από τον Απρίλιο του 2024 δείχνουν ένα εργοστάσιο αφαλάτωσης θαλασσινού νερού που τροφοδοτούσε τη βόρεια Γάζα και την πόλη της Γάζας να είναι ακόμα άθικτο. Ωστόσο, στις αρχές Μαΐου, είχε καταστραφεί. Η συνολική ζημιά ανέρχεται σε περίπου 1 δισεκατομμύριο δολάρια.
Στέγαση
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το δορυφορικό κέντρο Unosat του ΟΗΕ εκτιμά ότι συνολικά 282.904 σπίτια και διαμερίσματα σε όλη τη Γάζα έχουν υποστεί ζημιές ή έχουν καταστραφεί.
Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά είναι πιθανό να υποτιμούν την πραγματική κατάσταση, καθώς δεν περιλαμβάνουν ακόμη τις πρόσφατες στρατιωτικές επιχειρήσεις στην πόλη της Γάζας.
Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει την απότομη αύξηση του ποσοστού των ζημιών σε κατοικίες στα μέσα του 2024, η οποία συμπίπτει με τις επιχειρήσεις του IDF στη Ράφα, που κατέστρεψαν μεγάλο μέρος της πόλης. Μια άλλη σημαντική αύξηση είναι πιθανό να έχει σημειωθεί ως αποτέλεσμα της κατάληψης της πόλης της Γάζας.
Ο δήμος της πόλης της Γάζας, που διοικείται από τη Χαμάς, έχει δηλώσει ότι το 90% των δρόμων της έχει επίσης υποστεί ζημιές.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, η ανοικοδόμηση των κατοικιών της Γάζας μπορεί να διαρκέσει δεκαετίες.
Ηλεκτρική ενέργεια
Το ηλεκτρικό δίκτυο της Γάζας ήταν υπό πίεση πριν από τον τρέχοντα πόλεμο. Οι διακοπές ρεύματος ήταν συχνές και οι περισσότεροι κάτοικοι της Γάζας ζούσαν με περιορισμένες ώρες ηλεκτρικού ρεύματος κάθε μέρα
Ιστορικά, το μεγαλύτερο μέρος της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στη Γάζα προέρχεται από ηλεκτροφόρα καλώδια που παιρνούν από το Ισραήλ και από το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Γάζας που λειτουργεί με ντίζελ και με την προσθήκη ορισμένων ηλιακών πάνελ σε στέγες.
Από τις 11 Οκτωβρίου 2023, η Γάζα βιώνει σχεδόν πλήρη διακοπή ρεύματος, μετά την αποκοπή της εξωτερικής παροχής ηλεκτρικού ρεύματος από το Ισραήλ. Μία εξαίρεση ήταν η άμεση τροφοδοσία του εργοστασίου αφαλάτωσης της Νότιας Γάζας, το οποίο παρέχει καθαρό πόσιμο νερό. Το Ισραήλ επανασύνδεσε την τροφοδοσία του σταθμού στις 14 Νοεμβρίου 2024 και στη συνέχεια τη διέκοψε ξανά στις 9 Μαρτίου 2025.
Ο σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της Γάζας είναι εκτός λειτουργίας λόγω έλλειψης καυσίμων, ενώ οι ηλιακές εγκαταστάσεις έχουν υποστεί εκτεταμένες ζημιές.
Με το δίκτυο σε μεγάλο βαθμό εκτός λειτουργίας, οι βασικές υπηρεσίες εξαρτώνται από περιορισμένους γεννήτριες ντίζελ και τα εναπομείναντα ηλιακά πάνελ.
Σε κοινή αξιολόγηση που πραγματοποιήθηκε νωρίτερα φέτος από την Παγκόσμια Τράπεζα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΗΕ, εκτιμήθηκε ότι πάνω από το 80% των εγκαταστάσεων παραγωγής και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας έχουν καταστραφεί ή είναι εκτός λειτουργίας από την έναρξη του πολέμου, με εκτιμώμενο κόστος ζημιών άνω των 494 εκατομμυρίων δολαρίων.
Η εταιρεία που είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση του εφοδιασμού ηλεκτρικής ενέργειας σε όλη τη Λωρίδα της Γάζας, αναφέρει ότι το 70% των κτιρίων και των εγκαταστάσεών της έχουν καταστραφεί από τον Οκτώβριο του 2023.
Γεωργία
Η παρακάτω δορυφορική εικόνα μιας περιοχής ανατολικά της Τζαμπάλια δείχνει πώς 4 τετραγωνικά χιλιόμετρα καλλιεργειών – πιθανώς ελαιόδεντρα και εσπεριδοειδή – καταστράφηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Μέσα από το κατεστραμμένο έδαφος περνά ένας δρόμος που δημιουργήθηκε από τον IDF, πιθανώς για να παρέχει πρόσβαση στις βόρειες περιοχές της κοντινής πόλης της Γάζας.
Ανάλυση του Πανεπιστημίου Kent State διαπίστωσε ότι σε ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας, το 82,4% των ετήσιων καλλιεργειών και περισσότερο από το 97% των δενδρόκαλλιεργειών πιθανότατα υπέστησαν ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου μέχρι τις 10 Αυγούστου του τρέχοντος έτους.
Η παρακμή της γεωργίας, σε συνδυασμό με τους παρατεταμένους περιορισμούς στην παροχή βοήθειας, οδήγησε σε σοβαρή επισιτιστική κρίση καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, με αποκορύφωμα την κήρυξη λιμού στην πόλη της Γάζας τον Σεπτέμβριο.
Εκπαίδευση
Περίπου το ήμισυ του πληθυσμού της Γάζας πριν από τον πόλεμο ήταν κάτω των 18 ετών, οπότε η ανοικοδόμηση των σχολείων είναι απαραίτητη για την επιστροφή στην κανονική ζωή.
Τα σχολικά κτίρια έγιναν καταφύγια για τους εκτοπισμένους Παλαιστινίους καθ’ όλη τη διάρκεια της σύγκρουσης και συχνά αποτελούσαν στόχο των δυνάμεων του IDF με την αιτιολογία ότι στέγαζαν κέντρα «διοίκησης και ελέγχου» της Χαμάς και των συνδεδεμένων με αυτήν ομάδων.
Η υπηρεσία ανακούφισης του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη, Unrwa, η οποία κάποτε λειτουργούσε 288 σχολεία στη Γάζα, αναφέρει ότι το 91,8% όλων των σχολικών κτιρίων θα χρειαστεί «πλήρη ανακατασκευή ή σημαντικές εργασίες αποκατάστασης για να καταστούν και πάλι λειτουργικά».
Τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν έχουν επίσης γλιτώσει.
Για παράδειγμα, τον Δεκέμβριο του 2023, το Πανεπιστήμιο al-Azhar, νότια της πόλης της Γάζας, ανατινάχθηκε από ισραηλινές δυνάμεις. Ο χώρος αποτελεί πλέον μέρος του Διαδρόμου Netzarim, μιας από τις πολλές στρατιωτικοποιημένες ζώνες που δημιουργήθηκαν από τον IDF κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Η ίδια τύχη έτυχε και στο Πανεπιστήμιο Israa, που βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη των 2 χλμ. και κατεδαφίστηκε από τις ισραηλινές δυνάμεις μετά από να χρησιμεύσει ως προσωρινή βάση για αρκετές εβδομάδες.
