Αρχαιολόγοι σε συνεργασία με τις αρχές του μουσείου της πόλης Αντιγιαμάν στη νοτιοανατολική Τουρκία, απαθανάτισαν υποβρύχιες εικόνες από πετρογραφίες ηλικίας περίπου 12.000 ετών.
Οι λιθογραφίες, οι οποίες είναι χαραγμένες στον μεγαλύτερο πετρώδη σχηματισμό στις ακτές του φράγματος Ατατούρκ στην περιοχή Καχτά, ανάγονται στην Επιπαλαιολιθική Εποχή και απεικονίζουν σκηνές από κυνήγι με ανθρώπους αλλά και ζώα.
Ο αρχαίος χώρος, ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά από ψαράδες της περιοχής πριν από οκτώ χρόνια, όταν λόγω ξηρασίας, έπεσε η στάθμη του νερού στο φράγμα Ατατούρκ. Η παρατεταμένη ξηρασία της φετινής χρονιάς, ανάγκασε τις αρχές να επιστρέψουν στο σημείο προκειμένου να δουν αν έχουν εμφανιστεί και πάλι οι αρχαίες λιθογραφίες.
Ωστόσο, ανακάλυψαν πως, είχαν βυθιστεί σχεδόν ένα μέτρο κάτω απ’ το νερό, κοντά στην περιοχή Μπελορέν που βρίσκεται στην περιοχή της Καχτά (Kahta), στην επαρχία Αντιγιαμάν (Πέρρη).
Υποβρύχια καταγραφή και προσπάθειες διαφύλαξης
Μια ομάδα της διεύθυνσης του μουσείου Αντιγιαμάν, πραγματοποίησε υποβρύχια εξερεύνηση με καταδύσεις και φωτογραφικό εξοπλισμό. Σύμφωνα με τον διευθυντή του μουσείου, Mehmet Alkan, η πέτρινη επιφάνεια έχει πλέον καλυφθεί από όστρακα μυδιών, κάνοντας την καταγραφή, μια πρόκληση.
«Παρά την παρουσία των μυδιών, καταφέραμε να επαληθεύσουμε πως οι λιθογραφίες είχαν παραμείνει άθικτες», σημείωσε ο Alkan. «Σκοπεύουμε να καθαρίσουμε την περιοχή και να δημιουργήσουμε ένα λεπτομερές αντίγραφο για να το εκθέσουμε στο μουσείο της Αντιγιαμάν».
Ο υποδιευθυντής του μουσείου, Mustafa Çelik, σημείωσε πως, τις περιόδους της υψηλής στάθμης του νερού, ο χώρος είναι απροσπέλαστος. «Τη συγκεκριμένη περίοδο το νερό στο φράγμα είναι στα χαμηλότερα επίπεδα, κάτι που μας δίνει τη σπάνια ευκαιρία να επιθεωρήσουμε τις βραχογραφίες. Ακόμη και έτσι ωστόσο, παραμένουν σχεδόν ενάμιση έως δύο μέτρα κάτω απ’ την επιφάνεια», εξηγεί.
Μια ματιά στην προϊστορική Ανατολία
Οι πετρογραφίες έχουν μήκος περίπου 8 μέτρων και 30 εκατοστά ύψος. Δημιουργήθηκαν με τη χρήση της χαρακτικής, μιας από τις πρώτες γνωστές καλλιτεχνικές μεθόδους.
Οι λεπτομερείς απεικονίσεις περιλαμβάνουν προσεγμένες ανθρώπινες μορφές, αγριοκάτσικα, άλογα, λύκους, αλεπούδες και πελεκάνους, συνθέτοντας μια ζωηρή σκηνή κυνηγιού της καθημερινής ζωής και τις πνευματικές πεποιθήσεις της μεταβατικής, Επιπαλαιολιθικής Εποχής.
Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, οι βραχογραφίες προσφέρουν σπάνια στοιχεία για την προϊστορική ζωή στην Ανατολία και την πρώιμη καλλιτεχνική έκφραση πολύ πριν από την ανάπτυξη της οργανωμένης γεωργίας στην περιοχή.
Παρόμοια ευρήματα έχουν καταγραφεί και σε άλλα σημεία της νοτιοανατολικής Τουρκίας, όπως είναι το Γιομπεκλί Τεπέ και το Καραχάν Τεπέ, στη Σανλιούρφα, αναδεικνύοντας την περιοχή ως την κοιτίδα του πρώιμου ανθρώπινου πολιτισμού και της συμβολικής τέχνης.
Διαφύλαξη και περιβαλλοντικές προκλήσεις
Το φράγμα Ατατούρκ είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Τουρκίας και αναπόσπαστο τμήμα του Προγράμματος Νοτιοανατολικής Ασίας (GAP), που έχει αναμορφώσει ουσιαστικά το τοπικό περιβάλλον από το 1990, χρονιά της ολοκλήρωσής του.
Με τη διακύμανση των επιπέδων του νερού λόγω της ξηρασίας και των εποχικών αλλαγών, οι βυθισμένοι αρχαιολογικοί χώροι όπως αυτός, έρχονται αντιμέτωποι με την απειλή της διάβρωσης, της βιολογικής ανάπτυξης και της συσσώρευσης ιζήματος.
Οι αρχαιολόγοι τονίζουν τη σημασία της ψηφιακής καταγραφής και της τρισδιάστατης μοντελοποίησης για τη διαφύλαξη της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς που έρχεται αντιμέτωπη με αυτές τις συνθήκες.
Τα μελλοντικά σχέδια, περιλαμβάνουν ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα καθαρισμού, υψηλής ανάλυσης σαρώσεις των λιθογραφιών και τη δημιουργία ενός μουσειακού αντιγράφου ώστε η προϊστορική τέχνη να δοθεί για έκθεση στο κοινό -χωρίς παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον.
Ανακτώντας το παρελθόν που βρίσκεται κάτω απ’ το νερό
Η ανακάλυψη των 12.000 ετών επιγραφών αναδεικνύει τον αρχαιολογικό πλούτο του χώρου όπου βρίσκεται σήμερα η Τουρκία και την ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στην ανάπτυξη και την πολιτιστική διαφύλαξη.
Όσο οι ερευνητές συνεχίζουν να εξερευνούν τη βυθισμένη στην κοιλάδα του Ευφράτη πολιτιστική κληρονομιά, κάθε ένα απ’ τα ευρήματα ρίχνουν φως στις πρώτες συμβολικές εκφράσεις της ανθρωπότητας – τις σιωπηρές ιστορίες που έχουν λαξευτούν στην πέτρα και σήμερα βρίσκονται κάτω από τη σύγχρονη μηχανική.
