Υπάρχει κάτι σχεδόν συγκινητικό στη στιγμή που επιστρέφεις στις ιστορίες της παιδικής σου ηλικίας. Οχι για να τις ξαναδείς με τα ίδια μάτια, αλλά για να τις καταλάβεις αλλιώς. Οι ήρωες που κάποτε ήταν σύμβολα αθωότητας, οι πριγκίπισσες και τα κάστρα, αποκτούν σκιές, αποχρώσεις, αμφιβολίες. Αυτό ακριβώς κάνει η σειρά βιβλίων «Twisted Tales» που βασίζεται στις κλασικές ιστορίες της Disney και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μίνωας. Παίρνει τις πιο εμβληματικές ιστορίες του στούντιο και ρωτά, με τόλμη σχεδόν φιλοσοφική, «Τι θα συνέβαινε αν τα πράγματα είχαν πάει αλλιώς;»
Δεν πρόκειται για απλές «διασκευές», αλλά γι’ αναθεωρήσεις. Ολόκληρο το οικοδόμημα της παιδικής φαντασίας αποδομείται και ξαναχτίζεται από την αρχή. Στον κόσμο των «Twisted Tales», η Μπελ μπορεί ν’ ανακαλύψει ότι η μητέρα της ήταν η μάγισσα που καταράστηκε το Τέρας. Η Σταχτοπούτα ίσως να μη δοκίμασε ποτέ το γοβάκι. Η Άριελ να έπρεπε να ζήσει για πάντα δίχως φωνή. Η Μουλάν να εγκλωβιστεί στον καθρέφτη που πολεμάει να τη φυλακίσει.
Αυτά τα βιβλία απευθύνονται σε εκείνους που μεγάλωσαν με τη Disney, αλλά δεν έπαψαν να ονειρεύονται. Σε εκείνους που καταλαβαίνουν πια πως το «μια φορά κι έναν καιρό» δεν είναι πάντα υπόσχεση για ευτυχία, αλλά συχνά για ενηλικίωση.
Η Liz Braswell και η νέα εποχή των παραμυθιών
Η Liz Braswell, «μαέστρος» του σύγχρονου παραμυθιού, είναι απόφοιτη του Brown University. Αρχικά, εργάστηκε στη βιομηχανία των βιντεοπαιχνιδιών πριν στραφεί στη λογοτεχνία. Έγραφε αρχικά με ψευδώνυμο (Catherine Hapka και Tracy Lynn), ώσπου οι ιστορίες της για τη Disney έγιναν το σήμα κατατεθέν της.
Σήμερα θεωρείται η βασική δημιουργός πίσω από τη σειρά «A Twisted Tale», που περιλαμβάνει τίτλους όπως «A Whole New World» (Αλαντίν), «Once Upon a Dream» (Η Ωραία Κοιμωμένη), «As Old as Time» (Η Πεντάμορφη και το Τέρας), «Part of Your World» (Η Μικρή Γοργόνα), και πολλούς άλλους.
Η Braswell αντιμετωπίζει τους χαρακτήρες ως πρόσωπα που κουβαλούν εσωτερικά τραύματα, υπαρξιακές αναζητήσεις και επιλογές με συνέπειες. Δεν είναι τυχαίο ότι οι ιστορίες της θυμίζουν περισσότερο ψυχολογικό θρίλερ. Η γραφή της είναι κινηματογραφική, γεμάτη αναφορές στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα (όπως το «Doctor Who» που κρύβεται στις σελίδες της Μπελ), αλλά και μια διακριτική ειρωνεία απέναντι στις απλοϊκές λύσεις των παιδικών παραμυθιών. Η Liz Braswell γράφει για τους ενήλικες που αγαπούν ακόμη τη μαγεία, αλλά πια γνωρίζουν ότι η μαγεία έχει τίμημα.
Επιστροφή στις ρίζες μας
Αν κάποτε ταυτιζόμασταν με τη Μπελ —την παράξενη κοπέλα που προτιμούσε ένα βιβλίο από μια πρόταση γάμου— τότε το «Πριν λυθούν τα μάγια» είναι ένα είδος επιστροφής στις ρίζες μας. Όχι, όμως, για να ξαναζήσουμε το ίδιο παραμύθι, αλλά για να το ξαναδούμε αλλιώς. Η Liz Braswell ακολουθεί τη βασική πλοκή της ταινίας της Disney, μέχρι τη στιγμή που αλλάζει εντελώς τα δεδομένα.
Εδώ, η ιστορία ξετυλίγεται ως ένας διπλός καθρέφτης. Στο παρόν, η Μπελ προσπαθεί να κατανοήσει το μυστήριο του κάστρου και να δει πέρα από την επιφάνεια. Στο παρελθόν, η Braswell αφηγείται την ιστορία των γονιών της — του ευγενικού Μωρίς και της μυστηριώδους μάγισσας που φέρει την κατάρα. Οι δύο φέρνουν στο φως μια αποκάλυψη που δίνει νέο νόημα στο αρχικό παραμύθι.
Η συγγραφέας δεν φοβάται να θίξει ερωτήματα που συχνά αγνοούσε η παιδική εκδοχή. Γιατί τιμωρείται ένα παιδί για τις αμαρτίες των γονιών του; Πόσο «ανθρωποφαγική» είναι η ίδια η μαγεία; Πού σταματά η συγχώρεση και πού αρχίζει η ευθύνη; Μέσα από τη Μπελ και το Τέρας, η Braswell μιλά για τη δύναμη της κατανόησης. Οχι ως ρομαντική πράξη, αλλά ως υπαρξιακή επιλογή.
Η Μπελ δεν περιμένει να τη σώσει κανείς. Διαβάζει, μαθαίνει, ανακαλύπτει, κατανοεί. Το δε Τέρας δεν είναι απλώς «άσχημος», αλλά φορέας μιας κατάρας που έχει ιστορικό, κοινωνικό και ψυχολογικό υπόβαθρο. Το κάστρο δεν είναι τόπος φυγής, αλλά καθρέφτης της ανθρώπινης ψυχής.
Αυτό που κάνει το «Πριν λυθούν τα μάγια» τόσο ενδιαφέρον είναι η ισορροπία ανάμεσα στο παλιό και στο καινούριο. Είναι μια ιστορία που μας θυμίζει γιατί αγαπήσαμε αυτή την ηρωίδα: επειδή τόλμησε να δει πίσω από το προφανές. Και εδώ, η Liz Braswell κάνει το ίδιο με το ίδιο το παραμύθι. Η γραφή της είναι προσεγμένη, η εναλλαγή των δύο χρονικών γραμμών δίνει ρυθμό και βάθος, και η σχέση παρελθόντος–παρόντος οδηγεί σε μια αποκάλυψη που δικαιώνει τον τίτλο. Καθώς τα μάγια δεν λύνονται εύκολα, ούτε μέσα μας.
Πέρα από την πλοκή, το βιβλίο λειτουργεί και ως στοχασμός πάνω στην κληρονομιά του κακού. Οι πράξεις των γονιών σημαδεύουν τα παιδιά, τα λάθη μιας γενιάς βαραίνουν την επόμενη, και μόνο η κατανόηση — όχι η μαγεία — μπορεί να σπάσει τον κύκλο. Ίσως γι’ αυτό το «Πριν λυθούν τα μάγια» είναι από τα πιο αγαπημένα έργα της σειράς. Δεν είναι απλώς μια «διασκευή», αλλά μια δεύτερη ανάγνωση της παιδικής μας ψυχής.
H Elizabeth Lim ξεκίνησε να γράφει ιστορίες ως χόμπι
Παράλληλα, η Elizabeth Lim μεγάλωσε τρεφόμενη με μύθους, παραμύθια και τραγούδια. Εναν κόσμο φαντασίας που γέννησε νωρίς το πάθος της για τις ιστορίες. Από την ηλικία των δέκα άρχισε να γράφει fanfics εμπνευσμένα από το Sailor Moon, το Sweet Valley και το Star Wars, και να τα δημοσιεύει διαδικτυακά, ανακαλύπτοντας με έκπληξη πως «ο κόσμος όντως διαβάζει αυτά που γράφω και αυτό είναι φοβερό!».
Με τα χρόνια, η Lim ακολούθησε τη μουσική. Εγινε συνθέτρια για κινηματογράφο και βιντεοπαιχνίδια, αποκτώντας μάλιστα διδακτορικό στη σύνθεση. Κι όμως, η γραφή δεν έπαψε ποτέ να την ελκύει. Ξεκίνησε να γράφει ιστορίες ως ξεκούραση από το πανεπιστήμιο, και μια μέρα αποφάσισε να ολοκληρώσει ένα ολόκληρο μυθιστόρημα. Αρχικά «για πλάκα», μέχρι που έγινε τρόπος ζωής. Από τότε δεν έχει σταματήσει να γράφει.
Αγαπά τις κλασικές κινηματογραφικές μουσικές, τα βιβλία με καλή δόση ρομαντισμού, το φαγητό (με αδυναμία στις αρέπες και την αιθιοπική κουζίνα), το τιρκουάζ χρώμα, τους συννεφιασμένους ουρανούς, τα αγγλικά μάφιν, την ποδηλασία και τη ζαχαροπλαστική. Ζει στη Νέα Υόρκη με τον σύζυγό της.
Η Σταχτοπούτα που σώζει τον εαυτό της
Το «Μετά τα μεσάνυχτα», γραμμένο από την ίδια, είναι ίσως το πιο συγκινητικό και ώριμο παραμύθι της σειράς. Η κεντρική ερώτηση αυτή τη φορά είναι: «Τι θα συνέβαινε αν η Σταχτοπούτα δεν δοκίμαζε ποτέ το γοβάκι;»
Από αυτό το μικρό «αν» ξεκινά ένα ντόμινο γεγονότων. Η Σταχτοπούτα, αντί να βρει τη σωτηρία της μέσα από ένα μαγικό παπούτσι, αποφασίζει να βρει μόνη της τον δρόμο της. Τρέπεται σε φυγή, βρίσκει καταφύγιο στο παλάτι ως ράφτρα και μπλέκει, άθελά της, σε μια αυλική συνωμοσία για την ανατροπή του βασιλιά.
Η Lim καταφέρνει κάτι εξαιρετικά δύσκολο. Να μετατρέψει μια από τις πιο γνωστές, «ροζ» ιστορίες όλων των εποχών σε πολιτικό, ψυχολογικό και κοινωνικό παραμύθι, χωρίς να προδώσει ούτε στιγμή την ψυχή του πρωτοτύπου. Η Σταχτοπούτα της Lim δεν είναι παθητική. Είναι καλοσυνάτη, αλλά όχι αφελής. Ευγενική, αλλά και αποφασισμένη. Παραμένει η ίδια κοπέλα που πιστεύει στην καλοσύνη και τη συγχώρεση, αλλά τώρα αυτές οι αρετές δεν είναι αδυναμίες, αλλά όπλα.
Η συγγραφέας γνωρίζει πολύ καλά τα προβλήματα του αρχικού μύθου. Την παθητική ηρωίδα, τον «εύκολο» έρωτα, τη μαγική λύση. Και τα ανατρέπει όλα. Εδώ ο πρίγκιπας δεν είναι το βραβείο, αλλά εκείνος ο νέος που μαθαίνει να βλέπει πέρα από την αυλή, να κατανοεί την πολιτική, ν’ αντιστέκεται στην ίδια του τη θέση. Η σχέση τους χτίζεται σιγά – σιγά, με ρεαλισμό, αμφιβολία και αμοιβαίο σεβασμό. Κάτι που κάνει την ιστορία περισσότερο ρομαντική από το ίδιο το «happy end» της ταινίας.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και η προσθήκη νέων χαρακτήρων, όπως της Λαίδης Τζενεβιέβης, αδελφής του βασιλιά — μια γυναίκα με δυναμισμό, σοφία και διορατικότητα, που λειτουργεί ως μέντορας για τους δύο νέους. Είναι εκείνη που τους υπενθυμίζει ότι η αγάπη χωρίς σύνεση δεν αρκεί· ότι η ενηλικίωση δεν έρχεται μ’ ένα φιλί, αλλά με την ευθύνη.
Η Lim δεν ξεχνά τη μαγεία, απλώς την επανατοποθετεί. Στο βασίλειο, η μαγεία είναι πια απαγορευμένη, και γύρω από αυτή την απαγόρευση ξετυλίγεται μια πολιτική ίντριγκα που δίνει στο παραμύθι την ένταση μιας σύγχρονης φανταστικής περιπέτειας. Μέσα από αυτή την πλοκή, η συγγραφέας δείχνει πως η ελευθερία είναι ο πραγματικός στόχος κάθε παραμυθιού. Η ελευθερία να είσαι ο εαυτός σου, να αποφασίζεις, να αλλάζεις.
Η δεύτερη ζωή των παραμυθιών
Τα βιβλία της σειράς «Twisted Tales» μάς θυμίζουν ότι οι ιστορίες που μας μεγάλωσαν δεν μένουν ποτέ ίδιες, αλλά εξελίσσονται, όπως κι εμείς. Κάθε ανάγνωσή τους είναι ένας καθρέφτης ενηλικίωσης, όπου συγγραφείς παίρνουν τις γνώριμες εικόνες της παιδικής μας φαντασίας και τους χαρίζουν νέα πνοή, νέα προοπτική, νέα αλήθεια.
Ζούμε σε μια εποχή που όλα επαναπροσδιορίζονται. Από τα κινούμενα σχέδια μέχρι τα ίδια μας τα είδωλα. Μέσα σ’ αυτό το ασταμάτητο ξανακοίταγμα του παρελθόντος, η σειρά «Twisted Tales» είναι ένας λογοτεχνικός ψίθυρος που μας υπενθυμίζει κάτι ουσιαστικό. Οι ιστορίες που αγαπήσαμε δεν τελείωσαν ποτέ στο «και ζήσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα». Απλώς συνέχισαν μετά τα μεσάνυχτα.
