Το κάτι-σαν-σνακ έχει ένα μακραίωνο ιστορικό παρελθόν και μερικά εκπληκτικά οφέλη.
Κάποια στιγμή γύρω στο 7.500 π.Χ., τρεις Σκανδιναβοί έφηβοι έκαναν παρέα, μασώντας τσίχλα μετά το γεύμα. Συγκεκριμένα, μασούσαν ένα υλικό που παρασκευάζεται από το φλοιό της σημύδας. Πολλές χιλιετίες μετά, οι αρχαιολόγοι ανέλυσαν τα υπολείμματα αυτά και ανακάλυψαν τι είχαν φάει οι έφηβοι (κρέας αλεπούς, φουντούκια, ελάφι και μήλα), καθώς και την κατάσταση της στοματικής τους υγείας (ήταν πολύ κακή). Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Scientific Reports το 2024. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα γνωστά παραδείγματα τσίχλας -αλλά δεν είναι το μοναδικό.
Οι άνθρωποι μασουλάνε τσίχλα εδώ και πάρα πολύ καιρό. «Το μάσημα τσίχλας προέκυψε ανεξάρτητα σε διαφορετικούς πολιτισμούς και περιοχές σε διαφορετικές χρονικές περιόδους», λέει η Jennifer Mathews, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Trinity στο Σαν Αντόνιο του Τέξας.
Στο Μεξικό, για παράδειγμα, οι Μάγια και αργότερα οι Αζτέκοι μασούσαν chicle, μια ουσία που προέρχεται από το γαλακτώδες λατέξ του τροπικού δέντρου sapodilla. Το chicle οδήγησε τελικά στη δημιουργία και εμπορευματοποίηση της σύγχρονης τσίχλας που γνωρίζουμε σήμερα, όπως περιγράφεται στο βιβλίο της Mathews του 2009, «Chicle: The Chewing Gum of the Americas, From the Ancient Maya to William Wrigley».
Ο ρόλος της τσίχλας στους Αζτέκους
Οι Αζτέκοι μασούσαν επίσης φυσική άσφαλτο, ένα υλικό με βάση το πετρέλαιο που μοιάζει με την άσφαλτο και το οποίο συχνά ξεβράζεται στις ακτές, άλλοτε μόνο του και άλλοτε αναμεμειγμένο με chicle.
Μια νέα μελέτη υποστηρίζει ότι η τσίχλα μπορεί να απελευθερώσει μικροπλαστικά σωματίδια στο σάλιο
Οι 8 τροφές που συμβάλλουν στην υγεία του εγκεφάλου, σύμφωνα με νευρολόγο -Αγαπημένο σνακ μία από αυτές
Ήταν τόσο κεντρικό κομμάτι του πολιτισμού των Αζτέκων, ώστε έγραψαν κανόνες γι’ αυτό. «Θεωρούνταν άκομψο για οποιονδήποτε εκτός από μικρά παιδιά ή ηλικιωμένες γυναίκες να το μασάει δημόσια», λέει η Mathews.
Αλλού, οι άνθρωποι μασούσαν τσίχλες που προέρχονταν από φυτά όπως η μαστίχα στην αρχαία Ελλάδα -που έγινε η ρίζα της λέξης μάσηση-, η ρητίνη τερεβίνθου στην Κεντρική Ασία ή η τσίχλα ερυθρελάτης στους ιθαγενείς της Αμερικής.
«Χρησιμοποιούν ό,τι έχουν στο περιβάλλον τους για να διορθώσουν ένα πρόβλημα», λέει η Mathews. Προφανώς, καθώς εμφανίστηκε τόσες πολλές φορές σε τόσα πολλά μέρη, η τσίχλα εξυπηρετούσε μια ανάγκη.
Οι άνθρωποι μασουλάνε τσίχλα εδώ και πάρα πολύ καιρό / PEXELS
Γιατί μασάμε τσίχλα
Ελλείψει οδοντόκρεμας και οδοντιάτρων, οι άνθρωποι έβρισκαν τους δικούς τους τρόπους για να διατηρούν το στόμα τους όσο το δυνατόν πιο υγιεινό. Το μάσημα της τσίχλας κάλυπτε κάποια από αυτά τα κενά και ο πρωταρχικός της σκοπός σε όλους τους πολιτισμούς ήταν να καθαρίζει τα δόντια, να φρεσκάρει την αναπνοή και να ενισχύει τη στοματική υγεία, εξηγεί η Mathews.
Αλλά αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος για τη διαρκή αγάπη μας για τις τσίχλες. Το μάσημα της τσίχλας πιθανότατα βοηθούσε επίσης τους ανθρώπους να αποφύγουν την πείνα και τη δίψα όταν το φαγητό και το νερό δεν ήταν άμεσα διαθέσιμα, προσθέτει η Mathews. Ορισμένες έρευνες αποδεικνύουν τώρα ότι το μάσημα τσίχλας καταστέλλει την όρεξη και οδηγεί τους ανθρώπους να τρώνε λιγότερο.
Το μάσημα τσίχλας μπορεί επίσης να προσδίδει γνωστικά οφέλη, σύμφωνα με μια μερίδα ψυχολογικών και επιστημονικών μελετών. Σε ορισμένα πλαίσια, φαίνεται να ενισχύει την απόδοση σε τεστ, τη μνήμη εργασίας και την εγρήγορση.
Ορισμένες έρευνες έχουν επίσης διαπιστώσει ότι το μάσημα τσίχλας μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση του στρες και του άγχους, αν και άλλες έρευνες έχουν βρει αντιφατικά αποτελέσματα και αξίζει να σημειωθεί ότι μερικές από τις θετικές μελέτες χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει από κατασκευαστές τσίχλας.
«Το μάσημα τσίχλας προέκυψε ανεξάρτητα σε διαφορετικούς πολιτισμούς και περιοχές σε διαφορετικές χρονικές περιόδους»
Η τσίχλα γίνεται παγκόσμια
Στην πραγματικότητα, όλα τα παραπάνω έχουν χρησιμοποιηθεί για την εμπορία τσίχλας, ήδη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο William Wrigley Jr, ιδρυτής της ομώνυμης εταιρείας, έπεισε τον αμερικανικό στρατό να συμπεριλάβει την τσίχλα στις μερίδες των στρατιωτών για να βοηθήσει στον καθαρισμό των δοντιών, τη νευρικότητα και τη διαχείριση της πείνας.
Μέσω των στρατιωτών, όλο και περισσότεροι άνθρωποι εκτέθηκαν στην τσίχλα ως είδος πρώτης ανάγκης. «Αυτός είναι πραγματικά ένας από τους λόγους που η τσίχλα εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Στη σύγχρονη εποχή, ξεκίνησε πραγματικά ως αμερικανική συνήθεια», λέει η Matthews.
Οι πρώτες μαζικά παρασκευασμένες, αρωματισμένες τσίχλες κατασκευάστηκαν τον 19ο αιώνα. Ο Τόμας Άνταμς, ένας εφευρέτης από το Στάτεν Άιλαντ, προσεγγίστηκε από τον Αντόνιο Λόπεζ ντε Σάντα Άνα, πρώην πρόεδρο του Μεξικού που ζούσε εξόριστος. Ο Lopez de Santa Ana ήλπιζε να αξιοποιήσει τις δεξιότητες του Adams για την παραγωγή ενός υλικού από τα δέντρα sapodilla που θα μπορούσε να ανταγωνιστεί το καουτσούκ του Charles Goodyear.
Αλλά μετά από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες και πειράματα, ο Άνταμς αρκέστηκε στην πώληση τσίχλας chicle με προσθήκη αρωματικών ουσιών σε ζαχαροπλαστεία, λέει η Mathews. Το 1871, ο Άνταμς κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας μια μηχανή παραγωγής τσίχλας και άρχισε να πωλεί το προϊόν του με την επωνυμία Black Jack.
Στο Μεξικό οι Μάγια και αργότερα οι Αζτέκοι μασούσαν chicle, μια ουσία που προέρχεται από το γαλακτώδες λατέξ του τροπικού δέντρου sapodilla
Καθώς οι τσίχλες γίνονταν όλο και πιο δημοφιλείς, η κάλυψη της ζήτησης γινόταν όλο και πιο δύσκολη. Τα δέντρα Sapodilla αναπτύσσονται αργά και είναι ιδιότροπα στην παραγωγή του υλικού. «Αν το παρακάνετε, ουσιαστικά θα ξεραθεί», εξηγεί η Mathews.
Επιπλέον, το chicle είναι ένα δύσκολο και επικίνδυνο προϊόν για τη συγκομιδή, που απαιτεί από τους εργάτες να «τεντώνουν» τα δέντρα, να χαράζουν το φλοιό και να συλλέγουν το latex σε μεγάλες δασικές εκτάσεις. Γύρω στη δεκαετία του 1950, η Wrigley άρχισε να ψάχνει για άλλες φυσικές πηγές κόμμεως, αλλά δεν βρήκε τίποτα που να μπορεί να συγκριθεί με την ποιότητα και την ποσότητα του chicle. Αντ’ αυτού, οι κατασκευαστές τσίχλας στράφηκαν στα συνθετικά – ή με άλλα λόγια: στο πλαστικό.
Το ατυχές μειονέκτημα
Η συντριπτική πλειονότητα των τσιχλών που διατίθενται στο εμπόριο είναι πλέον κατασκευασμένες από διάφορα μείγματα συνθετικών πολυμερών με βάση το πετρέλαιο.
Το πολυαιθυλένιο (που χρησιμοποιείται επίσης για την κατασκευή πλαστικών σακουλών και μπουκαλιών), το βουτυλικό καουτσούκ – το υλικό από το οποίο κατασκευάζονται οι εσωτερικοί σωλήνες των ποδηλάτων – και το οξικό πολυβινύλιο (PVA), το οποίο αποτελεί βασικό συστατικό σε πολλές κόλλες, βρίσκονται σε ορισμένες τσίχλες. Μαλακτικά, κεριά, αρωματικές ουσίες και άλλα πρόσθετα αποτελούν επίσης μέρος του μείγματος.
Το chicle οδήγησε τελικά στη δημιουργία και εμπορευματοποίηση της σύγχρονης τσίχλας που γνωρίζουμε σήμερα
Όπως μπορείτε να μαντέψετε, το μάσημα μακροπλαστικών μπορεί να αποτελέσει πηγή κατάποσης μικροπλαστικών. Μια προκαταρκτική μελέτη που παρουσιάστηκε στο εαρινό συνέδριο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας (ACS) τον Μάρτιο διαπίστωσε ότι ένα μόνο στικ τσίχλας απελευθερώνει εκατοντάδες μικροσκοπικά κομμάτια πολυμερούς καθώς μασιέται.
Μια άλλη μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι το μάσημα τσίχλας αποτελεί σημαντική πηγή έκθεσης σε φθαλικούς εστέρες. Οι φθαλικοί εστέρες είναι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την αύξηση της ευελιξίας και της ανθεκτικότητας των πλαστικών. Η έκθεση σε υψηλές ποσότητες, ειδικά για τις έγκυες γυναίκες και τα μικρά παιδιά, έχει αποδεδειγμένες συνέπειες για την υγεία, όπως αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού και άσθματος.
Δεν είναι ακόμη γνωστό πώς ακριβώς συμπεριφέρονται τα μικροπλαστικά στο ανθρώπινο σώμα ούτε ποιες επιπτώσεις έχουν στην υγεία. Η αποφυγή της έκθεσης είναι σχεδόν αδύνατη, δεδομένου ότι τα μικροπλαστικά είναι όλο και περισσότερο παρόντα στον αέρα, το νερό και τα τρόφιμα στα οποία βασιζόμαστε και έχουν εμφανιστεί ουσιαστικά σε κάθε ανθρώπινο ιστό που έχει εξεταστεί.
Ωστόσο, το να μασάτε οικειοθελώς πλαστικό μπορεί να εξακολουθεί να μοιάζει με μια όχι και τόσο υγιεινή επιλογή. Δυστυχώς, ακόμη και οι φυσικές τσίχλες με βάση το κερί και την τσίχλα φαίνεται ότι εξακολουθούν να περιέχουν κάποια μικροπλαστικά μέρη, σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της ACS. «Τόσο οι συνθετικές όσο και οι φυσικές τσίχλες είχαν παρόμοιες ποσότητες μικροπλαστικών που απελευθερώθηκαν όταν τις μασούσαμε», έγραψε ένας από τους ερευνητές σε δήλωσή του.
iefimerida.gr
